atelier eric de leeuw

thoughts and fabrications; since 1995

Home or prison _ being at home during lock-down

The Covid pandemic has forced us all to stay indoors. This is the only way to stop the pandemic. From March 2020, we are more in our homes than we were before. We work at home and teach the children at the kitchen table. But after a while, your house no longer feels like home but like a prison. How can that be? Nothing has changed about the space; it has not changed fundamentally. So how can it be that a space that at first felt like home can suddenly be experienced as a prison? An earlier exhibition, together with Hans van Lunteren, on the theme of ‘home’, was entitled: creating a home requires an act of violence and an act of compassion. In the title, we wanted to make clear that being 'at home’ or feeling 'at home’ is a contradiction in terms. You claim a place only for yourself (an act of violence) and at the same time, this is the place where you invite friends and family (an act of compassion) to have dinner or watch a film together.

A home, therefore, is created in the first place by occupying a place.
Occupying a place could be characterised as an act of violence. After all, the place is only meant for you and therefore no one else can lay claim to it. It is your flat, room or house. Anyone who has ever had the experience of being burgled knows how important this claim is. The break-in feels like a fight over this claim. You feel how strong the commitment of yourself to the place is. Therefore, to be at home first of all requires an act of violence. It establishes you in the world. It offers the possibility of viewing your surroundings from a safe distance. And thus a piece of the world becomes your home. The room is a walled-in space with a roof that, of course, protects you from the elements. But more importantly, it is important to realise that if you do not occupy a place, you do not exist.

As indicated above, you claim a place that is yours alone. So you exclude the other, but also offer the possibility to invite others. To invite your friends to eat together. This is the compassion part of living. Space is first and foremost an enclosed walled space. A space that has to protect you from the elements but also unwanted others. Only then the space that protects you get windows and doors. Imagine a space without windows and doors; that is a prison. These windows and doors are your connection to the world. You look out the window and see your neighbours cycling to work or you wait by the window for your friend to come home. Space protects you from the elements, but at the same time, it is open to let the world in. But always according to your conditions.

Third, home is also where you feel safe. Safe enough to explore the world. To go out and meet new people and have new experiences. To travel and then return home. We may build spaces to protect ourselves from the elements, but the main purpose of space is to hold 'things’. These can be pieces of furniture with a story, such as that one of your grandmother’s cupboards, but also photos of friends and family or souvenirs you have brought back from your travels. Even more important is the 'arrangement’ of these things. In similar situations with the same space and the same things, it is the arrangement of the things that gives the person away. Just as space is your place to invite others, this same space is also the place from which you explore the world. The Dutch architect Herman Hertzberger once compared it to a mother bird on a nest with young. Once at the nest, she wants to leave as quickly as possible to find food for her young; once on the way, she wants to return to her young as quickly as possible. This is what we call being at home. Once at home, we want to leave to explore the world, and during our journey, we want to return home quickly. After we have gained all these new impressions, we usually start to adjust the 'order’. Rearranging photos, changing the colour of the wall or putting the new souvenir between the others.

Living in Corona time takes away two of the three aspects that we have given as a condition of feeling at home. The house is still our home. It still protects us from the elements. But the second condition in which we open the house to others has become impossible. We can open our home to a limited number of people but not nearly as many as we are used to. The third aspect also has its limitations. We cannot travel, we are much more at home and can only explore the world behind our laptops. Because we explore the world less, rearranging the 'arrangement’ is not necessary. The house starts to bore us and therefore feels like a prison.

eric de leeuw december 2020

De fysieke ruimte: emergent aan het idee.

1. In 1996 werd het International Zen Center Noorder Poort geopend als zen trainingscentrum van het International Zen Institute, in de traditie van zenmeester Gesshin Prabhasa Dharma. Het centrum wordt nu geleid door haar opvolgster, de Nederlandse zenmeester Jiun Hogen roshi. Het bestaat uit een kleine kern van vaste bewoners, met daar om heen een netwerk van vrijwilligers. 

image

2. De Nederlands natuurkundige Gerard ’t Hooft vroeg zich af hoe kan het dan dat de hoeveelheid informatie die we in het heelal in een zwart gat kunnen opslaan even snel toeneemt als het oppervlak van het zwarte gat, en niet als het volume. Zijn vermoeden was dat in zwarte gaten de informatie in zekere zin op de horizon moet passen (aan de oppervlakte), en niet in het inwendige van het zwarte gat. Gerard ’t Hooft is o.a. de bedenker van het holografisch principe. De reden is dat ook in een hologram er een dimensie ‘verdwijnt’: een hologram is een tweedimensionale weergave van een driedimensionale afbeelding. Als je wel eens een hologram hebt bekeken weet je dat deze tweedimensionale afbeelding de volledige informatie over het driedimensionale beeld bevat. ’t Hooft en Susskind vermoedden dat er een betere, duale beschrijving van zwarte gaten zou moeten bestaan als model in één dimensie minder dan het aantal dimensies waarin het zwarte gat zich bevindt. 

image

3. Bij een hologram zit dus alle informatie gevangen op een tweedimensionaal oppervlak, al is die informatie wel een beetje verstrooid. Deze ‘tafel’ is een twee dimensionale informatiedrager.  Het ‘idee’ is versleuteld aanwezig op het oppervlak en de ruimte die hieronder gevormd wordt is emergent aan dat idee. Door naar dat oppervlak te kijken zie je niets dat duidt op hoe het hologram eruit gaat zien. Maar als je weet hoe het hologram werkt, en je schijnt er op de juiste manier met een licht op, dan ontstaat vanzelf een prachtig driedimensionaal beeld.

image

Review by Martin Groenesteijn

Tweemaal Wapserveen.

Vier jaar geleden stond op deze plek het artikel over een bezoek aan de huisartsenpost in Ruinen. Een gebouw naar een van Eric de Leeuw en Ingrid van Zanten, dlvz/ studio. Enkele weken geleden was er een open dag van het meest recente werk van dlvz/ studio, een woning bij het Zen Centrum Noorder Poort in Wapserveen. Tijd voor een bezoek aan Drenthe.

Opnieuw valt de enorme openheid van het landschap op. De net opgeleverde woning staat bij een grote voormalige boerderij die al geruime tijd in gebruik is als cursusruimte. Dat gebouw staat wat geïsoleerd door grote bomen omzoomd, een paar honderd meter ten noorden van de lintbebouwing van Wapserveen. De Leeuw heeft het totale terrein opgevat als een aantal tuinen. In één van die tuinen is de nieuwe woning gedacht. De keus van de architect voor de patiotypologie lijkt in eerste instantie vreemd in een gebied met zoveel ruimte. Nadere beschouwing maakt de keus begrijpelijk. Allereerst de organische overgang van een bijna onbegrensde ruimte, via een ‘boomkamer’, een tuin en een patio naar een intieme woning; daarnaast is het uitzicht op de agro-industriële achterkant van Wapserveen niet heel aantrekkelijk. De tuinen, naar ontwerp van Hans van Lunteren, zijn helaas nog niet gerealiseerd waardoor het lage gebouw -met zijn grijze cementhuid en platte dak- er nu nog wat vreemd bijstaat aan de rand van een weiland. Het huis past zich (nog) niet aan de context aan maar de context moet zich blijkbaar nog aan het gebouw aanpassen.

Bij het betreden van de centraal gelegen entree ontvouwt zich een aangename en lichte woonplek. Twee vleugels rond een patio, zorgvuldig geproportioneerd. De oostelijk gelegen keuken, woon- en werkplek hebben een hoog plafond, de op het noorden georiënteerde slaapvleugel is lager, iets wat van buiten overigens niet te zien is. Binnen een sobere, maar verfijnde, materialisatie: gevlinderd beton op de vloer, grijs gecementeerd metselwerkwanden en een grijsgroen lattenplafond. Sterker nog dan bij de huisartsenpost in Ruinen dringt zich de vergelijking op met het werk van Dom Hans van der Laan, in het bijzonder zijn huis Naalden in Best.

Eerder leverde De Leeuw een kilometer of drie naar het oosten een ander project op: enkele bijzondere vakantiewoningen bij ‘De Vier Eiken’. Het plangebied is een noord-zuid gerichte strook (landbouw)grond van 80x800m grenzend aan het Holtingerveld, het bekende natuurgebied.  Via een experimentele planologische procedure is mogelijk gemaakt hier enkele duurzame ‘ecolodges’ te realiseren op ongeveer 10% van het terrein, de rest is en blijft groen ingericht.

Als een ‘lunet’ -een militaire vooruitgeschoven post- liggen de lodges tegen een bosrand met aan drie zijden kilometers vrij uitzicht. Het pad naar de ‘lodges’ is een ware ‘route architecturale’. Vanaf een kleine parkeerplek met zwerfkeien wandel je door een schapenweide, over een brugje, via een slingerend pad door een donker bos naar de zwarte, houten woningen. Per woning is plek voor maximaal 8 personen. De huisjes zijn opgebouwd uit vijf rechthoekige volumes waarin een terras is opgenomen. Bij de verticale, centrale volume is het de bedoeling dat de houten gevelbekleding zal gaan begroeien. Daarom zijn de planken wat verder uit elkaar geplaatst dan bij de rest van het gebouw en zijn er bakken met klimplanten op het dak geplaatst.

Anders dan bij het introverte huis bij het Zen Centrum is het wonen hier naar buiten gericht. Knap is dat dit gebeurt op een manier waarbij de individuele woningen nauwelijks last hebben van elkaar. De architect vergelijkt het woonconcept met tegelijkertijd ‘wonen tussen de bomen/wonen onder de bomen’, dus beschutting EN uitzicht. Wat een prachtig -kleinschalig- alternatief presenteert De Leeuw hier voor groepen suffe stacaravans of rietgedekte miniboerderijtjes die de naam vakantie’park’ niet waard zijn.

Ogenschijnlijk hebben de natuurlodges en de patiowoning niet zoveel met elkaar te maken. De verbinding is te vinden in het project in Ruinen van enkele jaren geleden waarin alle nu gebruikte thema’s ook al zichtbaar zijn; van inpassing in de context, geslotenheid versus openheid, materialisatie, ruimtelijkheid, etc. De Leeuw onderzoekt zijn eigenzinnige architectuur op een kunstzinnige manier en diept haar door de jaren steeds verder uit.

Martin Groenesteijn, architect en freelance schrijver voor o.a architectenwerk, archined etc.

made by destruction

Een low-budget renovatie van een woonhuis.
Vanwege het beperkte budget knappen we alleen de betere helft van het huis op. Het andere deel is extreem vervallen en laten we leeg. De ene helft een tiny-house en de andere helft een kas. i.s.m. bybregje

image

made by destruction

ongebruikt sta je daar
men woont nu ergens anders

verderop,

nieuw

leeg en niet wetend
op afstand van de ander

vervallen en

zoekend

je ene helft niet meer te redden
wat over blijft is leeg

construeren of

destructie

de beide helften op zoek naar thuis
bestaat de één door de ander?

idee en

ervaring

een huis voor de engel

een huis voor mij

image
image
image
image